توانایی نفس در فلسفه و فراروانشناسی

چکیده مباحث نفس و توانایی های آشکار و پنهان او، از علایق دیرینه اغلب اندیشه وران بشر است. فیلسوفان و عارفان از دیرباز، و فراروانشناسان در قرن اخیر، به بررسی این موضوع همت گماشته اند. فلاسفه معتقدند توانایی ها و استعدادهایی به صورت بالقوه و نهفته در نفس تمام انسانها وجود دارد که در صورت پرورش و فعال نمودن آنها می تواند موجب بروز افعال خارق العاده گردد که بعضی از این خوارق ناشی از قدرتی است که بوسیله انصراف نفس از هوا و هوسهای نفسانی صورت گرفته است و تحقق آن از جانب خداوند است، مانند معجزات و کرامات انبیاء و اولیاء خداوند و بعضی از آنها مربوط به نفس فردی می باشد که از طریق انجام ریاضت های سخت، و تقویت نفس و قوای آن به دست می آید، مانند توانایی نفس در ترک غذا به مدت طولانی، انجام کارهای سخت و دشوار، تصرف در ماده و اطلاع از غیب در حال خواب و بیداری. بحث نفس و روح و توانایی های آن در حدود یک قرن است که در فراروانشناسی اهمیت چندانی یافته و پیشرفت شگرفی داشته است. حقایق بسیاری درباره مکانیسم و عملکرد روح، روان و بدن و خوارق عادات در بعضی از اشخاص روشن گشته است و متوجه شده اندکه در اثر تقویت نفس و تمرین های خاصی می توان به بعضی حقایق از راه غیر طبیعی و غیر از حواس پنجگانه دست یافت که از آن موارد می توان به هیپنوتیزم، تله پاتی، سایکوکتیس، یوگا و مدیتیشن نام برد. تبیین و تفسیر این خوارق موجب شناخت ویژگی های نفس و تمایز توانمندیهای مثبت و منفی نفس از یکدیگر شده و همچنین بعضی توانمندی ها آثار مثبتی در معالجه روحی و امراض روانی دارند. از آنجایی که بحث نفس و روح و توانایی های آن در فلسفه و فراروانشناسی مورد بحث قرار گرفته است، می تواند مورد مطالعه تطبیقی قرار بگیرد. اصول مشترکی از قبیل رابطه نفس و بدن، اصل تلقین، تمرکز و انصراف نفس از حواس ظاهری در این دو رشته از علم وجود دارد که با استفاده از این اصول می توان به تبیین فلسفی پدیده های فراروانشناسی پرداخت.